درخت مقدس، درخت سخنگو و روند شکل‌گیری نقش واق

در برخی جوامع، درخت مورد احترام و پرستش واقع می‌شده است. درخت در کهن‌ترین تصویرش، درخت کیهانی غول پیکری است که رمز کیهان و آفرینش است. با توجه به ارتباط تنگاتنگ درخت با زندگی بشر، بسیاری از جوامع حالتی از قداست را برای درخت قایل بودند. رابطه انسان و درخت و قدسیت آن به گونه‌ای در‌آمد که زایش انسان را از درخت تصور کردند و این اعتقاد بخشی از مراسم آیینی، جادویی و هنری برخی از اقوام را تحت تأثیر قرار داد. از سوی دیگر، در برخی از تصاویر این درخت است که از بدن انسان روییده است. درخت سخنگو و درخت واق واق از نمونه درختان افسانه‌ای هستند که در فرهنگ و هنر اسلامی وارد شده‌اند. اشکال واق واق که توسط نگارگران ایرانی ارائه شده‌اند، اختلاط و امتزاج ترکیب‌های تزیینی و تخیلی را به نحو زیبایی به نمایش گذاشته‌اند. در این مقاله سعی خواهد شد پاسخ‌هایی برای این سؤالات یافته شود : 1. نقطه مشترک درخت و انسان، در اعتقادات و افسانه‌های ملل چیست؟ 2. چه ارتباطی بین درخت مقدس، درخت زندگی‌، درخت سخنگو و نقوش واق وجود دارد؟ فرضیات مطرح : از قابلیت‌های مشترک بین درخت و انسان می‌توان باروری، نمو و زایش را عنوان کرد. درخت به مثابه نماد باروری و زایش در کنار انسان مطرح بوده، بنابراین یک ارتباط تنگاتنگی بین این دو موجود وجود دارد که منجر به خلق افسانه‌های خارق‌العاده‌ای شده است. درخت مقدس، درخت زندگی، درخت سخنگو و درخت واق واق با میوه‌های انسانی و حیوانی نیز با توجه به این موضوع به وجود آمده و در فرایندی منجر به شکل‌گیری نقش واق شده‌اند. از اهداف این تحقیق شناخت ارتباط درخت و انسان در تفکرات و باورهای عامه منعکس در ادبیات داستانی و آثار هنری است. در این رابطه تحقیقات نادری در ایران صورت پذیرفته و بیشتر به مبحث نقش واق پرداخته شده است.